Towarzystwo Dom Uphagena zaprasza serdecznie w środę 29 maja na godzinę 17.00 na wykład z cyklu „Kultura dawnego Gdańska”. Tym razem będziemy gościć prof. ucz. dr hab. Piotra Bireckiego, który wygłosi prelekcję na temat „Kościoły ewangelickie Gdańska z przełomu XIX i XX wieku”

Uwaga: wykład odbędzie się w siedzibie Towarzystwa: Dom Uphagena, Oddział Muzeum Gdańska, ul. Długa 12.

Wstęp wolny. Wśród słuchaczy jak zwykle rozlosujemy kilka ciekawych książek

O wykładzie:

Z początkiem XIX wieku w dziejach nadwiślańskiego protestantyzmu i zawiązanej z nim sztuki nastąpiły znaczące zmiany. Prusy Królewskie w ramach Królestwa Prus stały się w ogólnym zarysie Prusami Zachodnimi. W 1817 roku król Fryderyk Wilhelm III zjednoczył Kościoły luterańskie i kalwińskie tworząc Kościół ewangelicko-unijny. W jego struktury włączono także Kościoły dawnych Prus Królewskich. Teraz zachodniopruskie parafie liczyć mogły na wsparcie polityczne i finansowe państwa. Nowe parafie uzyskiwały dotacje na wznoszenie nowych kościołów i kaplic zwane podarunkami łaski. Na początku XIX wieku dominowała architektura późnobarokowa i wczesnoklasycystyczna, później ta związana z K. Fr. Schinklem i jego szkołą, projektująca tzw. kościoły wzorcowe oraz te inspirowane stylem wczesnochrześcijańskim. Pojawiać zaczęły się pierwsze kościoły neogotyckie. Styl ten zdominował architekturę II połowy XIX wieku, szczególnie po publikacji w 1861 roku tzw. Regulatywy z Eisenach. Dopiero pod koniec XIX wieku pojawiać zaczęły się kościoły neorenesansowe i neobarokowe, uznano bowiem, że te dwa style epoki nowożytnej są odpowiedniejsze chronologicznie względem powstania i rozwoju reformacji. Nie przeszkodziło to Wilhelmowi II i jego żonie Auguście Wiktorii wspierać niemal wyłącznie budowy kościołów w stylu neogotyckim, jako stylem narodowego, a nowo powstałej architektury ewangelickiej jako jednego ze spoiw Cesarstwa, integrującego Prusy z resztą ziemi niemieckich. Architektura kościołów ewangelickich Gdańska Wrzeszcza, Siedlec, Nowego Portu, Oliwy i Sopotu powstałych na przełomie XIX i XX wieku łączyła w jeden splot wszystkie wątki społeczne, religijne i polityczne epoki, która skończyła się definitywnie w 1914 roku. Na wykładzie poznać będzie można lepiej nie tylko samą architekturę, ale także wyposażenie wnętrz prezentowanych na slajdach kościołów.

O prelegencie:

Prof. ucz. dr hab. Piotr Birecki jest pracownikiem naukowym Wydziału Sztuk Pięknych w Toruniu, gdzie prowadzi również zajęcia dydaktyczne. Interesuje się sztuką protestancką Prus Królewskich, Zachodnich, Książęcych i Wschodnich. Przygotowuje na jej temat publikacje na bazie szerokich kwerend archiwalnych w archiwach polskich i zagranicznych. Jest autorem licznych publikacji polsko- i obcojęzycznych oraz kilku książek, w tym takich pozycji jak: Sztuka luterańska ziemi chełmińskiej (Warszawa 2007) przygotowanej na podstawie rozprawy doktorskiej, za którą w 2006 roku otrzymał nagrodę w Konkursie im. Katarzyny Cieślak oraz Ewangelickie budownictwo kościele w Prusach Zachodnich (Toruń 2015) za którą otrzymał nagrodę Kościoła ewangelicko-augsburskiego w Polsce. Obecnie interesuje się też problematyką destrukcji obrazu, czyli ikonoklazmem. Współpracuje z różnymi instytucjami kultury, muzeami i samorządami lokalnymi.